"We willen eenzame inwoners terug in het zadel helpen!"
Eenzaamheid. Het komt veel voor, vooral onder ouderen. Het is inmiddels breder bekend dat er meer moet gebeuren dan alleen het bieden van ontmoeting of een maatje. Dat maakt iemand niet minder eenzaam. Het gaat om gezien en gekend worden en ertoe willen doen. Gemeente Sudwest-Fryslân wil eenzame inwoners terug in het zadel helpen. Dit gebeurt met de aanpak ‘Sosjaal en Sûn’, die past bij de Friese Preventieaanpak en het lokale preventie akkoord. Natuurlijk doen we dit als gemeente niet alleen.
De cijfers
Het aantal ouderen stijgt snel in Súdwest-Fryslân. Was in 2017 12% van onze inwoners nog 65+, in 2037 zal dit aantal percentage gestegen zijn naar 25%. We hebben te maken met een dubbele vergrijzing. De gemeente is momenteel al 10% sterker vergrijsd dan landelijk en vergrijst ook nog eens 7% sneller. Uit onderzoek van GGD Fryslân (2020) bleek dat de ervaren eenzaamheid onder ouderen is gestegen.
Eenzaamheid raakt de kern
Eenzaamheid kan verschillende achtergronden en oorzaken hebben. Bijvoorbeeld door verlies van een partner, baan of door een verhuizing. Het niet structureel gewaardeerd voelen, kan ook een oorzaak zijn. En door corona voelen meer mensen zich eenzaam. Vereenzaming raakt aan de kern van het menselijk bestaan en gaat ten koste van de emotionele en fysieke gesteldheid van mensen. Het uit zich op verschillende manieren. De een heeft negatieve gevoelens van leegte of verdriet. Een ander kan last hebben van angst of zinloosheid. Ook lichamelijke of psychische klachten kunnen het gevolg zijn. Eenzaamheid draagt bij aan uiteenlopende psychische en fysieke klachten, zoals bijvoorbeeld depressie, dementie, verslaving, beroertes, slaapproblemen en hart- en- vaatziekten.
Achterover leunen is er niet bij
Schrijfster Aggie van der Meer (94) uit Bolsward heeft haar eigen manier gevonden om sosjaal en sûn te blijven. "Ritme in de dag houden, discipline, actief blijven en vooral ook mensen om je heen hebben die je stimuleren dingen te blijven doen. Maar ik stap ook zelf op mensen af, hoor. Achterover leunen is er niet bij. Ik durf alleen niet goed met mijn rollator buiten te lopen, maar mijn beweging krijg ik door de gangen veel op en neer te lopen. Zoetigheid vermijd ik zoveel mogelijk en ik eet vegetarisch."
Sosjaal en Sûn in Súdwest-Fryslân
Een prachtig voorbeeld van hoe positieve gezondheid kan werken, is de aanpak 'Sosjaal en Sûn' van gemeente Súdwest-Fryslân. Welzijnsorganisatie Sociaal Collectief trekt hierin samen op met GDD Fryslân, het seniorenplatform, Sport Fryslân, Cultuur Kwartier, Bibliotheek Mar en Fean, Thuiszorg Zuidwest Friesland, Patyna, ROS Friesland en een aantal huisartsen. Vanuit positieve gezondheid bezoeken vrijwilligers 75+ ouderen thuis. Dit noemen we ‘By jo thús en út’. Zij voeren preventieve gesprekken met behulp van het gespreksinstrument LAVA tool (Leyden Academy). Aan de hand van thema’s komen onderwerpen als familie, buren, hobby’s, internet en vrijwilligerswerk aan de orde. Het perspectief van klachten en symptomen wordt zo omgevormd naar welbevinden, verlangens en dat waar iemand gelukkig(er) van wordt.
Inzicht in kwaliteit van leven
Door zelf aan te geven wat belangrijk of minder belangrijk is voor hen is, krijgen ouderen zelf inzicht in de kwaliteit van leven en de keuze waar zij nog stappen in willen maken. Dan wordt de vraag gesteld welke ondersteuning zij hierbij nodig hebben. Ouderen worden zo gestimuleerd om de bij hen passende stappen te zetten met de bedoeling dat ze zich hierdoor minder eenzaam gaan voelen. De aanpak wordt gewaardeerd. Ouderen die al een gesprek hebben gehad, geven aan: "Er werd echt naar me geluisterd", "Confronterend hoe mijn leven er nu uit ziet", "Ik wil mijn leven niet uitdrukken in een cijfer" en "Dit is mijn leven".
Werk maken van eenzaamheid
Om eenzaamheid te verminderen onder ouderen is het waardeerperspectief een goed aangrijpingspunt. De aanpak 'Sosjaal en Sûn' is alvast een mooie pilot voor ons 'Plan van Aanpak Gezond ouder worden'. Samen maken we werk van eenzaamheid. Want ouder worden zou juist een waardevolle en betekenisvolle fase in het leven moeten zijn.
Deze blog is geschreven door Gea Wielinga, wethouder gemeente Súdwest-Fryslân en lid van het Bestuurlijk platform van de Friese Preventieaanpak.